In het Kort

Asbestvezels

Asbest is een verzamelnaam voor natuurlijke mineralen die bestaan uit microscopisch kleine, naaldachtige vezels. In Nederland is de verkoop, het gebruik en het bewerken (zagen, boren, schuren of slopen) van asbest vanaf 1 juli 1993 verboden vanwege de gevaren voor de gezondheid. Voor die tijd werd asbest om zijn goede eigenschappen vaak gebruikt als bouwmateriaal: het is sterk, slijtvast, bestand tegen hoge temperaturen, isolerend en bovendien goedkoop. De meest toegepaste soorten zijn wit asbest (chrysotiel), blauw asbest (crocidoliet) en bruin asbest (amosiet).

Toepassing asbest

Asbest is in het verleden vaak toegepast en kan nog voorkomen in oudere gebouwen, vooral die gebouwd zijn tussen 1945 en 1993. In Nederland werd ruim 80% van het geïmporteerde asbest verwerkt tot asbestcement producten (zoals golfplaten en waterleidingbuizen). Daarnaast werd het mineraal toegepast in rem- en frictiemateriaal, als isolatiemateriaal, als hittebestendig textiel, in brandwerende platen, in onderlagen van vloerbedekkingen en in pakkingen en filters van de chemische- en voedingsmiddelen industrie. Geschat wordt dat er ongeveer 3.500 producten zijn waarin asbest is verwerkt.

Asbesthoudende materialen zijn veel toegepast in bouwwerken als fabrieken, openbare gebouwen, woningen, stallen en schuren, maar ook in objecten, zoals schepen, treinen, auto's en wegen. Op de website van Kenniscentrum InfoMil vindt u een globaal overzicht van asbesttoepassingen en de asbestwegwijzer om een indruk te krijgen waar zich mogelijk asbest in en om het huis bevindt.

Vrijkomen asbestvezels

Als asbest niet of nauwelijks gebonden is aan een bindmateriaal of als het bindmateriaal in slechte staat verkeert, kunnen asbestvezels vrijkomen. Maar ook als asbesthoudend materiaal op een ondeskundige manier wordt gesloopt of bewerkt kunnen vele miljoenen vezels in de lucht komen en worden ingeademd. Denk bijvoorbeeld aan schuren, boren, zagen en breken. De asbestvezels blijven achter als stof en kunnen eenvoudig in de lucht rondzweven. Asbesthoudend materiaal kan bovendien terecht zijn gekomen in puingranulaat, grond en in de bodem.

Asbest is gevaarlijk bij inademing van de vezels. Deze kunnen vrij komen bij slijtage of verwijdering van asbesthoudende materialen. Zelf verwijderen van asbest is dus gevaarlijk en in veel gevallen verboden.

Op de website van Kenniscentrum InfoMil vindt u een globaal overzicht van de huidige regels voor het verwijderen van asbest.

Gezondheid

Inademing slecht voor gezondheid

Asbest bestaat uit microscopische kleine vezels. Deze zijn met het blote oog niet te zien.

Wanneer asbestvezels worden ingeademd, kunnen ze diep in de longen doordringen. Het inademen van asbestvezels kan op den duur longkanker, longvlieskanker, buikvlieskanker of stoflongen veroorzaken. Meestal zit er lange tijd tussen het inademen van de vezels en het ziek worden, vaak ongeveer tien à dertig jaar. Lang niet iedereen die asbestvezels inademt, krijgt daardoor kanker of stoflongen. De kans op deze ziekte wordt groter bij het langdurig inademen van hoge concentraties asbest, zoals vroeger voorkwam in sommige werksituaties.

Het gevaar van asbest schuilt dus in het inademen van de vezels. Asbestvezels in water en voedsel leveren geen gevaar op voor de gezondheid. Ook wanneer de asbestvezels zijn gebonden aan stevig bindmateriaal (zoals cement) kunnen ze niet worden ingeademd en zijn de risico's zeer klein. De risico's ontstaan als asbestvezels niet gebonden zijn en eenvoudig in de lucht kunnen vrijkomen, bijvoorbeeld bij bewerking of slijtage van asbesthoudende producten.

Beleid

Gebruik asbest in Nederland verboden

Sinds 1 juli 1993 is het gebruik van asbest in Nederland verboden. In veel gebouwen en objecten is echter nog asbest van voor die tijd aanwezig. Het asbestbeleid is vooral gericht op het voorkomen van blootstelling aan asbest. Daarnaast onderzoekt de overheid hoe asbest op een verantwoorde manier uit de leefomgeving kan worden verwijderd. Tegelijkertijd worden gemeenten, burgers en bedrijven gestimuleerd de regels voor asbestverwijdering beter na te leven.

Wettelijke regels

Voor het omgaan met asbest gelden wettelijke regels. Welke regels van toepassing zijn hangt af van de vraag of u in het kader van beroep, bedrijf, opdrachtgever of als particulier met asbest omgaat.

Particulieren die asbestbevattend materiaal willen verwijderen krijgen te maken met het Asbestverwijderingsbesluit 2005, het Bouwbesluit en de regels van hun gemeente.

Als u beroepsmatig, dus als werkgever, werknemer of zelfstandige met asbest omgaat is ook het Arbeidsomstandighedenbesluit van belang.

Daarnaast is nog andere regelgeving belangrijk zoals het Productenbesluit asbest en de Afvalstoffenwetgeving. Het Productenbesluit asbest verbiedt onder andere het in voorraad houden en bewerken van asbest.

Kijk op Kenniscentrum Infomil voor een overzicht van de geldende regels.

Zelf Doen

Herkennen van asbest

Materiaal met asbest heeft vaak een vezelachtige structuur. Dit is te zien op breukvlakken en bij beschadigingen van asbesthoudend materiaal. Meestal heeft asbest een witte tot lichtgrijze kleur. Wilt u zeker weten of een bepaald materiaal asbest bevat? Dan moet u dit laten onderzoeken door een gespecialiseerd laboratorium. (bron: www.rijksoverheid.nl)

Verwijderen van asbest

Bij het verwijderen van asbest of het bewerken van asbesthoudende materialen kunnen asbestvezels vrijkomen. Zelf verwijderen van asbest is gevaarlijk en in veel gevallen verboden.

Uit onderzoek is gebleken, dat bij de ene sloopklus veel meer asbestvezels vrijkomen dan bij de andere. De hoeveelheid asbestvezels die vrijkomt, is afhankelijk van de wijze waarop het asbesthoudende materiaal bevestigd is, of het materiaal stevig vast zit aan een bindmateriaal (hechtgebonden) of losgebonden is en de mate van slijtage van het asbesthoudende materiaal. Als één van deze factoren gezondheidsrisico's veroorzaakt, moet een gecertificeerd bedrijf het asbest verwijderen.

De asbesttoepassingen die een particulier zelf onder voorwaarden mag verwijderen staan in de regelgeving benoemd. Alle andere asbesttoepassingen mogen alleen door een gecertificeerd bedrijf worden verwijderd.

Voor het zelf verwijderen van enkele specifieke asbesttoepassingen is vooraf schriftelijk toestemming (mededeling onder voorschriften) van de gemeente nodig. In deze mededeling staat dat de aanvrager toestemming heeft om zelf het asbest (bijvoorbeeld het geschroefde golfplatendak van een schuurtje) te verwijderen en welke voorschriften daarbij gelden.

Het verwijderen van asbestbevattende materialen zonder in het bezit te zijn van de "Mededeling onder voorschriften" is strafbaar.

Ook het zelf verwijderen van asbestbevattende materialen die alleen een bedrijf mag verwijderen is strafbaar. In veel gevallen is het beter om asbest te laten inventariseren door een gecertificeerd asbestinventarisatiebedrijf en te laten verwijderen door een gecertificeerd asbestverwijderingsbedrijf.